Hiện nay, có rất nhiều doanh nghiệp với một số lý do khác nhau, dẫn đến tình trạng nợ thuế mà không đủ khả năng hoặc không chịu hoàn thành nghĩa vụ đóng thuế nhưng cũng không giải thể doanh nghiệp. Vậy hậu quả của việc nợ thuế ra sao?
- Nguyên nhân của nợ thuế
– Về phía NNT:
Nhận thức xã hội về thuế còn thấp, đại bộ phận người dân chưa hiểu rõ bản chất vàlợi ích của công tác thuế, cha lên án, phê phán mạnh mẽ các hành vi gian lận tiền thuế, chưa hỗ trợ tích cực cho CQT để thu thuế. Tình trạng trốn thuế, gian lận về thuế, nợ đọng thuế còn khá phổ biến vừa làm thất thu NSNN vừa không đảm bảo công bằng xã hội.
Ý thức chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của một số tổ chức, cá nhân chia cao, cố tình dây da chậm nộp thuế nhằm chiếm dụng tiền thuế của NSNN làm vốn kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp hoạt động kinh doanh không hiệu quả, thua lỗ kéo dài, đang trong quá trình xử lý giải thể, phá sản hoặc không còn khả năng nộp thuế. Nhiều doanh nghiệp vi phạm pháp luật thuế và có nợ thuế sau đó đã bỏ trốn, CQT không truy tìm được để thu nợ thuế. Do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính, lạm phát, giá cả tăng cao, lãi suất ngân hàng cao hơn tỷ lệ tiền chậm nộp thuế, thủ tục vay lại rườm rà nên NNT thà bị phạt chậm nộp thuế còn hơn phải đi vay với lãi suất cao hơn.
– Về phía Nhà nước.
+ Do cơ chế chính sách thuế hiện hành. Cơ chế chính sách thuế có thể làm cho gánh nặng thuế quá cao, vợt quá sức chịu đựng của NNT trong phạm vi khả năng nộp thuế của mình, khiến cho NNT tìm mọi cách để trốn thuế; hoặc họ không có đủ khả năng để nộp thuế nên phải nợ thuế.
+ Do cơ chế quản lý: (i) NNT từ trước đã quen với việc đôn đốc, ra thông báo thuế hàng tháng và đến khi có thông báo, có thúc giục, đôn đốc của CQT thì mới đi nộp thuế. Vì vậy khi chuyển sang cơ chế tự khai tự nộp, NNT chưa hình thành thói quen trong việc tự giác nộp thuế vào NSNN. Do quản lý lỏng lẻo, thực hiện luật thuế chưa nghiêm, một số CQT chưa tính tiền chậm nộp ngay nên NNT lợi dụng để chiếm dụng tiền thuế trong một thời gian để đầu tại kinh doanh. (ii) Một thời gian dài chúng ta cha coi trọng việc tuyên truyền, giáo dục, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ chất lượng cao để nâng cao sự hiểu biết, tự giác tuân thủ pháp luật của NNT. Hiện nay chúng ta mới bắt đầu thực hiện tuyên truyền rộng rãi, tuy nhiên còn chưa thực sự hiệu quả.
(iii) Thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, thậm chí còn chưa phù hợp với các chuẩn mực quản lý thuế tiên tiến trên khu vực và thế giới. Cơ chế tự khai, tự nộp quả dễ dàng đối với NNT, chưa có thanh tra, kiểm tra, chưa có thúc giục của CQT nên NNT chưa nộp. (iv) Môi trường kinh tế xã hội chưa được cải cách đồng bộ, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý thuế như quản lý thanh toán bằng tiền mặt. Đó cũng là một vấn đề cần quan tâm hiện nay. Nhà nước ta chưa có cơ chế quản lý thanh toán bằng tiền mặt và mới bước đầu thực hiện thanh toán qua tài khoản đối với cán bộ công chức, các doanh nghiệp cần khấu trừ, hoàn thuế GTGT và đơn vị xuất nhập khẩu.
Việc kiểm soát được tài khoản của NNT vẫn còn là một thách thức lớn đối với CQT. Mặt khác công tác dự báo thị trường của Nhà nước và doanh nghiệp chưa chính xác, kịp thời dẫn đến rủi ro cao, nhiều đơn vị thua lỗ khó có khả năng thanh toán nợ.
+ Do công nghệ quản lý: Việc triển khai áp dụng phần mềm quản lý nợ chưa thực sự hiệu quả. Bước đầu mới chỉ áp dụng phần mềm để in thông báo tiền thuế nợ và tiền chậm nộp, công tác quản lý nợ nửa hiện đại, nửa thủ công, mất nhiều thời gian vàcông sức
+ Do đội ngũ công chức thuế. Đại bộ phận công chức QLNT chưa có kỹ năng chuyên sâu, chuyên nghiệp, khả năng ứng dụng các tiến bộ công nghệ tin học vào quản lý thuế chưa phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và yêu cầu cải cách hành chính thuế, thậm chí một bộ phận công chức quản lý thuế chưa nắm vững và thực hiện tốt các chính sách thuế và quy trình biện pháp nghiệp vụ quản lý thuế nói chung và QLNT nói riêng.
- Hậu quả của việc nợ thuế
2.1 Bị tạm hoãn xuất cảnh khỏi Việt Nam khi đang nợ thuế
– Pháp luật quy định: “Người nộp thuế thuộc trường hợp đang bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế, người Việt Nam xuất cảnh để định cư ở nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài trước khi xuất cảnh từ Việt Nam phải hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế; trường hợp chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế thì bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật về xuất cảnh, nhập cảnh. Cơ quan quản lý thuế có trách nhiệm thông báo cho cơ quan quản lý xuất cảnh, nhập cảnh về cá nhân, người nộp thuế.”
2.2 Bị áp dụng chế tài cưỡng chế khi bỏ ngang doanh nghiệp đang nợ thuế
– Các trường hợp doanh nghiệp bị cưỡng chế nợ thuế đối với người nộp thuế:
+ Người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp thuế đã quá 90 ngày kể từ ngày hết thời hạn, hạn gia hạn nộp thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế và cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
+ Người nộp thuế còn nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền nộp chậm mà có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản;
+ Người nộp thuế không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế trong thời hạn 10 ngày kể từ nhận được quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế bị cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính vi phạm về thuế.
Trường hợp quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế có thời hạn thi hành nhiều hơn 10 ngày mà Người nộp thuế không chấp hành quyết định xử phạt theo thời hạn ghi trên quyết định xử phạt thì bị cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế (trừ trường hợp được hoãn hoặc tạm đình chỉ thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế).
Ngoài ra, cũng có thêm một số trường hợp vi phạm dưới đây:
+ Tổ chức tín dụng không chấp hành quyết định xử phạt hành chính về thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Xử lý vi phạm hành chính;
+ Tổ chức bảo lãnh nộp tiền thuế cho người nộp thuế: quá thời hạn quy định 90 ngày – tính từ ngày hết hạn nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền thuế theo văn bản chấp thuận của cơ quan thuế mà người nộp thuế chưa nộp đủ vào ngân sách nhà nước thì bên bảo lãnh bị cưỡng chế theo quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Xử lý vi phạm hành chính;
+ Kho bạc nhà nước không thực hiện việc trích chuyển tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế mở tại kho bạc nhà nước để nộp vào ngân sách nhà nước theo quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế của cơ quan thuế;
+ Tổ chức, cá nhân có liên quan không chấp hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế của cơ quan có thẩm quyền.
2.3 Không được thành lập doanh nghiệp mới nếu trước đây có doanh nghiệp đang nợ thuế chưa hoàn tất thủ tục giải thế
Không thể trả nợ, một số doanh nghiệp đã lựa chọn phương án “bỏ doanh nghiệp”. Tuy nhiên, sau một thời gian “im lặng” thì các chủ doanh nghiệp này lại tiếp tục muốn thành lập doanh nghiệp khác và bỏ mặc “khoản thuế đang nợ” của doanh nghiệp cũ.
Nhưng nhờ có quy định liên thông thông tin giữa các Cơ quan nhà nước mà vấn đề này đã được xử lý. Khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp, Sở Kế Hoạch và Đầu Tư sẽ đề nghị Tổng cục thuế cấp mã số thuế cho doanh nghiệp. Sau khi tiếp nhận yêu cầu, Tổng cục thuế tiến hành tra cứu, rà soát theo thông tin chứng thực cá nhân, Người đại diện nào đứng tên doanh nghiệp đang nợ thuế sẽ không được cấp mã số thuế để thành lập doanh nghiệp mới mà sẽ được yêu cầu xử lý nợ thuế của doanh nghiệp cũ tồn đọng trước.
Hệ thống đăng ký doanh nghiệp luôn cập nhật thường xuyên, liên tục thông tin, tình trạng của doanh nghiệp, cá nhân, dựa trên thông báo nhận được từ các Cơ quan nhà nước khác. Hơn nữa, Cục thuế các Tỉnh/Thành phố cũng có danh sách toàn bộ những trường hợp doanh nghiệp nợ thuế trên địa bàn. Do vậy, đối với những trường hợp doanh nghiệp đang nợ thuế như trên, Cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ từ chối cấp Giấy phép mới khi chủ doanh nghiệp chưa xử lý nợ thuế của doanh nghiệp cũ.
2.4 Không thể thực hiện thủ tục doanh nghiệp tại Sở KH và Đầu tư khi đang bị cưỡng chế nợ thuế
Văn bản đề nghị cưỡng chế nợ thuế không những được gửi đến doanh nghiệp mà còn được gửi đến Sở Kế Hoạch và Đầu Tư nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Khi nhận được văn bản này, Sở Kế Hoạch và Đầu Tư sẽ tiến hành khóa hệ thống đăng ký doanh nghiệp trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp xử lý hết phần nợ thuế và yêu cầu mở khóa cưỡng chế để phục hồi tình trạng pháp lý bình thường thì mới có thể thực hiện được các thủ tục doanh nghiệp.
Thông thường doanh nghiệp sẽ không quan tâm hoặc không biết doanh nghiệp mình bị khóa cưỡng chế. Ảnh hưởng thấy rõ và mất nhiều thời gian giải quyết nhất là doanh nghiệp không kịp xử lý mở khóa để thực hiện thủ tục doanh nghiệp. Vì theo quy định của Luật doanh nghiệp, khi có thay đổi về thông tin đăng ký doanh nghiệp thì doanh nghiệp phải tiến hành thông báo với Sở Kế Hoạch và Đầu Tư trong vòng 10 ngày kể từ ngày có thay đổi hoặc khi muốn tạm ngừng kinh doanh thì phải thông báo chậm nhất 03 ngày làm việc trước ngày tạm ngừng kinh doanh.
Hậu quả trong trường hợp này là doanh nghiệp không thể thông báo với Sở Kế Hoạch và Đầu Tư đúng quy định nên chưa thể chuyển địa chỉ trụ sở, thay đổi ngành nghề,… theo kế hoạch. Hay rắc rối hơn chính là không tạm ngừng kinh doanh kịp thời gian làm phát sinh hồ sơ, chi phí thuế và các chi phí khác trong thời gian doanh nghiệp xử lý và chờ khôi phục tình trạng pháp lý bình thường.
Từ những điều trên, nếu một doanh nghiệp đang còn các khoản nợ thuế đến hạn phải hoàn tất mà không thực hiện nghĩa vụ sẽ gặp rất nhiều vấn đề rắc rối, không những gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà còn gây ảnh hưởng đến cả bản thân Người đại diện của doanh nghiệp. Có rất nhiều doanh nghiệp vẫn còn đang xem nhẹ vấn đề này, thế nên đến khi phải xuất cảnh hay bị cưỡng chế mới tiến hành xử lý thì sẽ gặp nhiều khó khăn về thời gian và thủ tục.
Các bạn có thể tham khảo dịch vụ của VinaTas – Đại lý Thuế theo đường link sau: